آتش از چه زمانی و چگونه همراه انسان شد؟

منبع محتوا: آذر ایستا بنا

برای این که بدانیم آتش از چه زمانی و چگونه همراه ما میباشد باید به مطالعه در زمان های خیلی قدیم بپردازیم. پس تا پایان این مقاله ما را همراهی کنید. آتش، عنصر بسیار مهمی در زندگی بشر از همان ابتدای پیدایش بوده است. به ‌طوری‌ که اکثر کشفیات و اختراعات خود را با کمک این عنصر ساخت.

اگر چه آتش در ابتدای پیدایش بشر فقط از طریق برخورد دو سنگ بهم، برخورد رعد و برق با مواد آتش‌زا و… با مواد اولیه ساده بوجود می‌آمد، ولی امروزه به دلیل پیشرفت انسان و کشف و استفاده از کانی و عناصر شیمیایی جدید ما شاهد وجود مواد آتش‌زا‌ی بسیاری در اطراف خود هستیم.

شاید از یک طرف این مواد راحتی و سرعت را به زندگی ما بخشیده باشند، اما گاها همین مواد می‌توانند خسارات جبران ناپذیر و سختی به بار بیاورند. در نتیجه آتش هم کمک کننده به بشریت بوده و هم می‌تواند باعث آسیب و ضربه شود.

تاریخچه کشف آتش

شواهدی از برپا شدن آتش سوزی در بیشتر از یک تا یک و نیم میلیون سال پیش در آفریقا‌ی جنوبی و حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار سال پیش در اسرائیل وجود دارد ولی با دقت به روباز بودن این بخش‌ها ممکن است این آتش‌ها حاصل صاعقه باشند.

به این شیوه که وقتی صاعقه‌ای منجر به بوجود آمدن آتش شده و انسان ها تا پیش از خاموش شدن آن آتش بوسیله یک تکه چوب یا برگ‌های خشک این آتش را به جای دیگری منتقل کردند و به همین روش نگذاشتند که‌ این آتش خاموش شود.

در سال ۲۰۱۲ بقایای آتشی که نزدیک به یک میلیون سال پیش روشن شده بود پیدا شد. این آتش در غاری در آفریقای جنوبی توسط اجداد انسان درست شده بود. البته مدارک از وجود یک نظام پخت و پز غذا که شامل آتش، آتشدان و اجاق شود به حدود ۴۰۰ هزار سال گذشته برمی‌گردد.

زمان کشف آتش توسط انسان 300 هزار سال عقب‌ تر رفت

دانشمندانی از آمریکا، آلمان و آفریقای جنوبی در پژوهش اخیر خود، شواهد جدیدی به دست آورده‌اند که نشان می‌دهد اجداد انسان از یک میلیون سال پیش به این سو از آتش استفاده کرده است.

این گروه از محققان در مقاله‌ای در نشریه علمی “پی ان ای اس” (گزارش آکادمی ملی علوم آمریکا) نوشتند که باقی مانده‌های خاکستر و استخوان نشان دهنده این است که در این غار آتشی روشن بوده که تحت کنترل بوده است.

محققان در مقاله خود اعلام کردند که بقایای خاکستر و استخوان و برگ و چمن را تا حدود ۳۰ متر درون غار کشف کردند و نتیجه گرفته‌اند که باد نمی‌توانسته این همه برگ و استخوان را به چنان عمقی در غار ببرد.

کشف آتش از مهم‌ترین عوامل رشد و تکامل بشر است. زیرا با آتش بود که انسان توانست غذایش را بپزد و به تکنولوژی‌های جدید دست پیدا کند.

ابزار و آلاتی که در این غار پیدا شده، نشان می‌دهد که انسان در این غار زندگی می‌کرده است. برای دانشمندان دشوار است که به صورت دقیق تعیین کنند که انسان از چه زمانی توانسته آتش را کنترل کند.

قبل از این حتی ادعا شده بود که انسان پیش از دوره غار واندرورک هم می‌دانسته چه طور آتش را تحت اختیار خود در آورد؛ اما این ادعاها همواره مورد نقد قرار گرفته بودند. مثلا این که می‌گفتند بقایای آتش در محیط باز می‌تواند حاصل آتش سوزی در جریان رعد و برق هم باشد. در صورتی که این ادعا درست باشد نخستین نشانه‌های کشف شده استفاده بشر از آتش کنترل شده، ۳۰۰ هزار سال عقب‌تر می‌رود.

انسان های اولیه چگونه آتش روشن کردند؟

آدم‌ها برای اینکه این شعله سوزان را از دست ندهند، سعی کردند که خودشان بتوانند آتشی روشن کنند. تا این که به طور اتفاقی فهمیدند که از سابیدن یک چوب به روی چوب دیگر و با تولید گرما، آتش به وجود می‌‌آید و یا اینکه با کشف کردن سنگ‌هایی خاص (سنگ چخماخ) توانستند با به هم کوبیدن این نوع سنگ‌ها جرقه تولیدکنند و بوسیله برگ‌های خشک شده که جمع کرده بودند، توانستند خودشان آتش درست کنند.

چرا کشف آتش زندگی بشر را تغییر داد؟

با کشف آتش گروه‌هاى بشر در روى کره زمین پیشرفت بیشترى پیدا کردند، و از مناطق گرم مهاجرت کرده، و بسوى سرزمین‌‌هاى معتدل و سرد کوچ کردند. آتش به بشر در فرار از سوز و سرما و رهایى از اسارت محیط طبیعى کمک کرد.

روشنایى آتش در شب باعث تسلط انسان بر مناطق بیشترى شد و حیوانات وحشى و خشن را از دور و اطراف وی فرارى داد. آتش باعث پختن و هضم بهتر خوراک شد. مدتى بعد بشر توانست او را از جایى به‌ جاى دیگر منتقل کند و از تبعیت مطلق غرایز، یعنى خوی حیوانی، بیرون بیاید و به خودسازى و زایش فرهنگى بیشترى بپردازد.

آتش در ایران باستان

آتش در ایران باستان و در آئین مزدیسنی به عنوان یکی از عناصر چهارگانه ی مقدس شناخته می شود که در آتشکده ها با آئین و مراسم خاصی از آن نگهداری می شود. هوشنگ بنا بر روایاتی( شاهنامه و سایر منابع) از پادشاهان پیشدادی به شمار می رود. او ناگهان در یک روز کوهستانی، ماری سیاهی را دید و پاره سنگی را به سمتش پرتاب کرد. جرقه ای در اثر برخورد آن با سنگی دیگر بوجود آمد و آتش ایجاد شد. هوشنگ به همراهان خود این طور گفت که این جرقه فروغی ایزدی است و باید از آن پرستاری کرد.

آتش در فرهنگ ایران باستان، مردمان پاک را نمی سوزاند و برای سنجش راست از دروغ، داوری با آتش، نشات گرفته از همین باور می باشد. چنان که برای آزمون پاکی در داستان سیاوش، او باید از آتش عبور میکرد. طبق نوشته ی هرودوت، ایرانیان به چشم یک ایزد به آتش نگاه می کنند و هرگز آن را الوده نمی کنند. نقش آتش در ایران باستان به معنی حضور آتشدان در سنگ نگاره های آرامگاه داریوش و در نگاره های تخت جمشید و بر روی سکه ها بود.

نبود آتش چه تاثیری در زندگی انسان دارد؟

نبود آتش تأثیرات قابل توجهی در زندگی انسان دارد، زیرا آتش از دیرباز یکی از مهمترین ابتکارات فناورانه انسان بوده است. در ادامه، برخی از اثرات مهم نبود آتش بر زندگی انسان ذکر شده‌اند:

  • پخت و پز غذا:

آتش امکان پخت و پز غذاها را فراهم کرده و ارتقاء خواص تغذیه ‌ای غذاها را امکان‌پذیر کرده است. پخت غذا باعث تجزیه و هضم آسان ‌تر مواد غذایی و افزایش قابلیت جذب مواد مغذی می‌شود.

  • گرمایی:

آتش منبع اصلی گرما برای انسان بوده است. در شرایط آب و هوایی سرد، آتش انسان را از سرما محافظت می‌کند و به او امکان می‌دهد در محیط‌های سردتر زندگی کند.

  • روشنایی:

قدمت آتش به عنوان یک منبع نوری در شب و در محیط‌های تاریک بسیار طولانی است. آتش نه ‌تنها برای روشنایی، بلکه برای دفاع از خود در مقابل حیوانات و تهدیدات امنیتی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت

  • ابزارسازی:

آتش نقش مهمی در ابزارسازی انسان داشته است. از زمان های باستان، آتش برای ساخت و ابزارسازی از جمله ذوب فلزات و ساخت ابزارهای حجری استفاده می‌شد.

  • تکامل فرهنگی:

آتش تأثیر قابل توجهی در تکامل فرهنگی انسان داشته است. آتش به انسان این امکان را می‌دهد که محیط خود را تغییر داده و به سبک زندگی‌ های مختلف بپردازد.

  • بهداشت:

آتش نقش مهمی در بهداشت انسان ایفا می‌کند. پخت و پز غذا باعث کشتن باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های ممکن است و به این ترتیب، امکان انتقال بیماری ‌ها از طریق غذا کاهش می‌یابد.

  • صنعت و تولید:

آتش در تاریخ به عنوان منبع انرژی برای فرآوری مواد مختلف در صنعت و تولید بکار گرفته میشده است.

  • علم و فناوری:

مهندسی حرارتی، شیمی و فیزیک به طور مستقیم یا غیرمستقیم به آتش برمی‌گردد و بسیاری از ابتکارات و اختراعات انسان به وجود آتش برمی‌گردند.

  • پیشرفت تمدن:

آتش نقش بنیادینی در پیشرفت تمدن و توسعه اجتماعات داشته است. از زمان کشاورزی و دامداری تا صنعت و تکنولوژی مدرن، حضور آتش بر فرایندهای تولید و زندگی انسان تأثیرگذار بوده است.

به طور کلی، آتش ابزار بسیار قدرتمندی برای انسان بوده است و تأثیرات آن در تشکیل و تکامل فرهنگ، تکنولوژی، و زندگی روزمره انسان بسیار گسترده و چشمگیر است.

خطرات آتش و مقابله با آنها

آتش نیز مانند هر چیز دیگری در کنار خوبی ها و فوایدی که دارد، دارای خطراتی نیز میباشد. از جمله این خطرات میتوانیم به انواع آتش سوزی، تنفس دود، آسیب به محیط زیست، آلودگی هوا، انفجار و… اشاره کنیم.

با توجه به خطراتی که استفاده از آتش برایمان به ارمغان می آورد؛ باید همواره برای رویایی با این خطرات آماده باشیم. برای مقابله با اتش بهتر است علل ایجاد آتش سوزی را بدانید و از وقوع آنها جلوگیری کنید؛ انواع سیستم های اعلام و اطفاء حریق را بشناسید و استفاده از آنها را آموزش ببینید؛ هنگام ساختن ساختمان ها از مصالح و مواد ضد حریق استفاده کنید و…

یکی از بهترین روش ها برای مقابله با آتش استفاده از پوشش ضد حریق برای ساختمان ها میباشد. پوشش‌های مقاوم حریق یا ضد حریق، متریالی خاص هستند که روی سطوح مختلف سازه پاشیده شده و از انتقال گرمای ناشی از آتش سوزی، به سطوح فلزی و اسکلت اصلی ساختمان جلوگیری میکنند. در نیتجه ساختمان مقاومت بیشتری نسبت به گرما دارد و دیر تر خراب میشود و خطرات مالی و جانی کمتری باقی میگذارد.